“Gümrüklere hız gelirse lojistik rekabette öne çıkarız”

UTİKAD Yönetim Kurulu Üyesi Serdar Ayırtman, “Türkiye’nin dünya lojistik endeksinde daha yukarılara gelmesini istiyorsak bize hız gerekiyor. Mevzuat yeni baştan değerlendirmeli. E-ticaretin mevzuatı tümüyle ayrı olmalı” dedi.

UTİKAD Mikro Lojis­tik ve Dijitalleşme Ça­lışma Grubu Başkanı Serdar Ayırtman, dijitalleşme ve yapay zekanın tüm dünya­da başdöndürücü bir hızla ge­liştiğini belirterek,“ Bugün iti­bariyle bu otonom sistemlerin bir parçası olmak zorundası­nız. Aksi halde üretkenliğinizi kaybedersiniz. Yapay zeka ile yönetilen gemiler var.

Liman­lar var. Lojistik ve taşımacılıkta yapay zekanın gelen bir iş tanı­mını firma içinde ilgili birimle­re kusursuz biçimde dağıttığını görüyoruz. Öyle bir noktadayız ki daha önce yapılan takvimle­meler artık 2-3 sene öne alın­mış durumda. 2030’larda göre­ceğiz dediğimiz birçok olayla 2030’lardan önce tanışacağız”­dedi. Serdar Ayırtman, DÜNYA Gazetesi’nin sorularını yanıt­ladı.

E-ticaret ile lojistiğin si­nerjisini nasıl görüyorsu­nuz?

Dünyada e-ticaret hacmi ise 6 trilyon dolara ulaşmış . Kuş­kusuz Türkiye’nin e-ticarette­ki payı dünya pazarına muka­yese olarak henüz çok küçük ama e- ticarette büyüme hı­zı çok yüksek. 2030 yılı itiba­riyle e-ticaretin dünyada top­lam ticaret içindeki payı yüzde 40’a ulaşacak.

Türkiye’nin de benzeri grafik sunması bekle­niyor. Türkiye lokasyon olarak ticaret koridorlarında, transit ticarette çok önemli bir yerde duruyor. Fakat Türkiye’nin lo­jistik sıralamadaki yerine ba­kıyoruz, henüz aşağılarda.

Tür­kiye’nin limanlarının, hava li­manlarının transit hub olarak kullanım kapasitesine ve per­formansına bakılıyor bu sıra­lamalar yapılırken. Hedefimiz Türkiye’yi ihracatta ve transit ticarette daha rekabetçi hale getirmek. E ticaret dediğimiz­de hava,kara ve deniz modları var. Ancak hava kargo hız dola­yısıyla daha ön planda. Türki­ye’de İGA İstanbul Havalimanı ile havacılıkla ilgili önemli bir yatırım yapıldı. Bugün İGA çok önemli bir lojistik merkez du­rumunda. THY de önemli ya­tırımlar yaptı. Bugün bölgesel önemli bir oyuncu haline geldi.

Fakat biz diyoruz ki eğer e-ti­caret hacmini daha arttırmak istiyorsak bunu tek bir merkez­le sınırlamamak lazım. Türki­ye büyük bir ülke ve 830 bin ki­lometrekareyi aşan yüzölçü­münü düşündüğümüzde şimdi e-ticareti tek bir yere merkez­lerseniz maliyetler artıyor ve üretkenlik kaybediliyor. Dola­yısıyla e-ticareti, ülkenin sat­hına yaymak ve Türkiye’de faa­liyet gösteren tüm uluslararası hizmet veren havalimanlarına dağıtmak gerekir. Böylece tek bir havalimanında bir darbo­ğaz oluşturmaktansa, maliye­ti azaltmak ve üretkenliği art­tırmak icin tüm havalimanları sistemde yerini almış olur.

Gümrük sisteminin ve il­gili altyapıların dijitalleş­mesi ve entegrasyonu konu­sunda neler söyleyebilirsi­niz?

Burada Türkiye’nin dijital dönüşümünü sağlaması konu­su karşımıza çıkıyor. Tam ola­rak bu dijital dönüşümün ger­çekleşmesi için nelerin yapıl­ması gerekiyor UTİKAD olarak bunu ortaya koymaya çalışıyo­ruz.

Uluslararası alanda bu işi en iyi kimin yaptığını araştır­dık ve karşımıza Singapur ör­neği çıktı. Singapur gerek ver­gi sistemi gerek bankacılık sis­temi gerek gümrük sistemi tamamıyla entegre olmuş bir ülke. Limanlar ve taşıma işle­ri organizatörleri tamamen tek bir platformda her şeyi dijita­le dönüştürmüşler. Bu hız ge­tiriyor, hatayı tamamıyla orta­dan kaldırıyor ve üretkenliği ortaya çıkarıyor.

Şimdi Türki­ye dijital platformu olarak ad­landırdığımız bu sisteme dış ti­caretle ilgili tüm kurumlar da, gümrükler, limanlar, bankalar da, taşıyıcı, lojistik firmalar da bağlanacak.Türkiye aslında bugün baktığınızda dijital­leşme altapısında önem­li yatırımlar yapmış du­rumda. E-devlet bun­ların başında geliyor. Çok ciddi bir dijital platform. Dijitalleş­me sürekli gelişen bir durum. Gönlümüz­de yatan olay, Türki­ye’nin Singapur gibi dijitalleşmesi. Ama bu sisteme birinin ev sa­hipliği yapması bir zo­runluluk. Burada ev sahibi­nin devlet olması gerekiyor.

Ne zaman böyle bir plat­form olabilir?

Biz böyle tek bir platformu da ön plana çıkarmak istemiyo­ruz. Çünkü bu platformun yö­neticisi biz olmayacağız. Bizim amacımız böyle bir platformun kurulması. Kimin kurduğu çok önemli değil, önemli olan bir üst platformun kurulması. Dev­letin de bazı girişimleri olduğu­nu biliyoruz. Bunların arasında biz de bulut tabanlı bir alterna­tif olarak bir çözüm sunduk. Bu süreç devam ediyor, açıkçası bir zaman telaffuz etmek zor. Ama en azından böyle bir üst plat­formun gerekliliğini ve önemi­ni anlatmış olduğumuzu düşü­nüyorum. Zaten Cumhurbaş­kanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi gibi bu işin hakikaten evsahibi bir kurum var ve bu konuda çok önemli çalışmalar yapıyor. Bu da bizi çok memnun ediyor.

Gümrüklerde en çok ak­sama noktaları nereler?

Türkiye’nin dünya lojistik endeksinde daha yukarılara gelmesini istiyorsak bize hız gerekiyor. Gümrük sistemi ilk tanıtıldığında hakikaten ses getirdi. Ancak dijitalleşme çok hızlı devam ediyor tüm dünya­da. Bizim gümrük sisteminde de güncellenmesi gereken yer­ler var. Güvenlikle ticareti pa­ralel yürütme çabası var bizim sistemde. Çünkü Türkiye ko­num itibariyle zor bir coğraf­yada.

Gümrükler bazı şeyleri kontrol etmek zorunda ve bu da doğal olarak işlemleri ya­vaşlatıyor. Ancak hız ve güven­lik konusunu paralel götürmek gerekiyor. Gümrüklere o kadar ağır görevler verilmiş durum­daki onlar da bu görevin altın­dan kalkmak için elinden ge­leni yapıyor gerçekten. Özetle gümrük sisteminin hızlanması gerek. Mevzuatın bununla ilgi­li olarak yeni baştan değerlen­dirmesi gerekiyor. Çünkü artık herşey çok hızlı ilerliyor. E-ti­caret çok hızlı ilerliyor. Türki­ye’nin bulunduğu coğrafyada önemi de artıyor.

Küresel pazar yerlerinin e-ticarette haksız rekabet doğurucu uygulamaları ol­duğundan söz ediliyor. Si­zin bu konuda değerlendir­meniz nasıl?

Türkiye’de hepimizin adını bildiği uluslararası kurye şir­ketleri yanı sıra küresel bazı e-ticaret pazar yerleri var. Bi­zim ihracat, ithalat ve dış tica­ret şirketlerimiz,e-ticaret yap­mak isteyen kuruluşlar da üye oluyorlar bu küresel pazar yer­lerine.

Bu pazar yerleri Türkiye gi­bi yeni pazarlara girerken ba­zı tekel oluşumları da yara­tıyorlar. Bunlar entegre pa­zar yerleri ve her taşıyıcıya veya kurye şirketine eşit uzaklıkta olmaları gerekir normalde. Küresel bir pa­zar yerinde ihracatçı ku­ruluş istediği taşıma veya kurye organizatörü ile bu ihracatı gerçekleştirebi­lir. Küresel kurye şirketle­ri gibi bizde de başarılı lo­kal şirketlerimiz var. Bura­da bir empoze veya dikte etme durumu olmaması lazım. Bu­rası adı üstünde bir pazar yeri. Bu tercih işin doğal rekabetine bırakılmalı.

Kuşkusuz lojistik­te ve e-ticarette global yapılar Türkiye’yi büyük bir pazar ola­rak görüyorlar. Türkiye dış ti­caretinin bunlardan öğrenece­ği çok şeyler var. Biz bunların karşısında değiliz, tam tersine yanındayız. Aslında mevzuatı­mızda yapacağımız düzgün de­ğişikliklerle daha fazla sayıda global şirketi Türkiye’ye çek­meye çalışıyoruz. Bu şirketleri bir tehdit olarak görmüyoruz. Zaten Türkiye pazarına gel­mişler ve daha da fazla yatı­rım yapmak istiyorlar.

Hava kargo tüm ülke sathına yayılmalı

-E- ticaret İGA İstanbul’un yanısıra Türkiye’de uluslararası uçuşu olan tüm havalimanlarına yayılmalı görüşü için değerlendirmeniz nedir?

E-ticaret esasında Türkiye’de İstanbul Havalimanına sıkışmış bir noktada biz bunu Türkiye sathına yaymak istiyoruz. Uluslararası uçuş yapılan bütün havalimanlarında e-ticaret uygulamalarının yapılıyor olması gerekiyor. Türkiye’nin önünü açmak istiyoruz ve bizim amacımız Türkiye’yi dış ticarette rekabet eden bir ülke haline getirmek.

Türkiye’nin başka havalimanları da var, bizim amacımız Türkiye’de uluslararası uçuş yapılan bütün havalimanlarında e-ticaret uygulamalarının yapılıyor olması. İstanbul tekelinin kırılmasıyla gerek maliyetler azalacak, gerekse Türkiye’deki bütün ihracatcıların e-ihracat yapmak isteyen ya da e-ithalat konusunda kendisini geliştirmek isteyen şirketlerin önü açılmış olacak.

Kuşkusuz İGA hava kargoda bilinçli yaratılmış bir tekel değil. Bu ister istemez ticaretin kendi doğurduğu bir sonuç. İGA çok büyük bir yapı ve çok başarılı bir organizasyon. Hava kargoyu tüm Türkiye’nin sathına yaydığımızda Türkiye’nin rekabet gücünü arttırmış olacağız. Türkiye’nin bugün rekabet içinde olduğu ülkeler var. O ülkelerle rekabette öne çıkmak için Türk ithalatçısının, ihracatçısının, e-ticaret yapan küçük firmaların rekabeti için de bu yeni merkezler önemli olacak.

Bu bağlamda Mersin Bölgesi Türkiye’nin güneyi,bütün Akdeniz çanağı Mersin üzerinden bağlanan çok önemli bir nokta ve dolayısıyla bu yatırımların, hizmetlerin desteklenmesi gerekiyor. Uluslararası havaalanı kapasitesinde olan İzmir, Ankara, Antalya ve Adana gibi bölgeler de dünyaya ihracatın yine sınır ötesi olarak e-ticaret olarak yapılması açısından önemli merkezler haline getirilebilir.

LOJİPORT